PAWARTA - BERITA BERBAHASA JAWA

 Pangerten Pawarta

Pawarta yaiku informasi anyar utawa informasi ngenani sawijining prastawa kang dumadi, diwaertakake lumantar wujud cetak, siaran, internet, utawa saka pirembugan marang wong liya. Pawarta duwe titenan (ciri-ciri), yaiku :

1. Tinemu ing akal (penalaran logis)
2. Informasi pepak kang jumbuh karo rumus 5W + 1H
3. Struktur basa kang trep
4. Diksi kang ora ambigu
5. Narik kawigaten (persuasive)
6. Basa kang nengsemake

Perangan Pawarta

Perangan pawarta ing antarane, yaiku :

1. Headline (judul/irah-irah), Irah-irah pawarta iku gunane kanggo (1) nggampangake pamicara ngerteni pawarta kang bakal diwaca, (2) nuduhake pawarta kang dianggep wigati kanthi werna-werna aksara utawa gambar.
2. Deadline (batas wektu), Ancas deadline yaiku nuduhake papan kedaadeyan lan jeneng media masa. 
3. Lead (terasa pawarta), Biasane katulis ing wiwitan pawarta/ing paragraph kapisan. Bab iku tinulis amarga minangka perangan kang wigati saka pawarta kang nemtokake saripati pawarta, lan nggambarake sakabehe pawarta.
4. Body language (surasa pawarta. Bahasa tubuh), Surasa nyitakake prastawa kang diwartakake kanthi basa kang cekak, aos, lan cetha. Utawa isa disebut pangembang pawarta.

Unsur-unsur pawarta

Pawarta iku ngemot bab 5W1H, yaiku:

1. What (apa) tegese pawarta iku ngemot prastawa apa?
2. When (kapan) tegese pawarta iku dumadine kapan?
3. Who (sapa) tegese sapa wae sing ana ing prastawa iku?
4. Where (ing ngendi) tegese ing ngendi prastawa iku dumadi?
5. Why (kenangapa) tegese apa kang njalari prasatawa iku dumadi?
6. How (kepriye) tegese kepriye urutane crita (alur) dumadine prastawa iku?

Sifat Pawarta

1. Aktual (anyar). Bab-bab kang anyar luwih becik tinimbang pawarta lawas
2. Jarak (adoh/cedak). Adoh apa cedake pawarta sing katulis ngaruhi kawigatosan saka pemaos
3. Penting. Sawijining bab kang bakal dadi pawarta yen dianggep perangan kang penting amarga bisa ngladheni panguripan lan bebrayan agujng.
4. Akibat. Sawijining bab kang dadi pawarta yen ndadekake ngowahi kahanan.
5. Congkrah/konflik. Pawarta kudu nduweni konflik sing narik kawigatosan pemaos.
6. Tintrim (ketegangan)
7. Kemajuan (inovasi). Pawarta kudu kekinian utawa ngatekake teknologi sing anyar
8. Emosi. Pawarta katulis lan bisa ndadekake emosi pemaos trenyuh nalika maca
9. Humor. Pawarta uga isa nduweni sipat sing nyenengake

Nilai Pawarta

Pawarta kudu duwe karakteristik utawa nilai berita. Nilai berita iku digunakake kanggo ngukur sawijining pawarta iku trep diwartakake apa ora. Nilai pawarta (Syamsul M. Romli), yaitu :

1. Cepet, yaiku aktual lan pas wektune. Pawarta sabisa-bisane ngandharake pawarta kang anyar.
2. Nyata, yaiku informasi bab sawijining fakta kang dumadi saka kedadeyan nyata.
3. Penting, yaiku sesambungan karo wong akeh
4. Menarik, yaiku bisa narik kawigaten para pamiyarsa.

Etika Nulis Pawarta

Objektif

Ing babagan iki panulis ora kena martakake pawarta dikatheni kapentingan pribadhi lan sponsor. Tegese sipate kudu netral ora mihak salah siji. Pawarta kang tinulis adhedhasar fakta utawa data kang sanyatane dumadi.

Cover of side

Pawarta iku kudu imbang aja abot sisih, luwih-luwih nyebutake pihak-pihak kang ana sesambungan langsung karo pawarta.

Teknik Nulis Pawarta (tahap)

1. Pengorganisasian/nglumpukake fakta utawa data. Data ing kene bisa awujud wawancara (wawan rembug), kedadeyan langsung, utawa data-data tinulis.
2. Nemtokake teras berita (lead)
3. Milih tembung-tembung kang jumbuh karo pawarta, nggunakake alur kang runtut aja molak malik utawa dienjah-enjah.dilompati supaya ora mbingungake pamiyarsane.
4. Ngawiti nulis kanthi jenjen lan temenan.

Tuladha Pawarta

Gelar Sastra Jawa “Generasi Mudha Kudu Wani Nulis”

Taman Budaya Jawa Tengah (TBJT) Surakarta, ngawe acara gelar sastra jawa kanthi tema “Gurit Mudha Kridhangga”. Acara mau dianakake dina Jemuwah wiwit tabuh 20.00 WIB mapan ing Pandhapa Cilik TBJT. Ana 15 penggurit sing teka ing aca kui. Ora namung maca utawa nulis cerkak lan gurit, adicara iki uga ana sesi dhiskusi bab sastra jawa modern mligine nasib geguritan dening generasi mudha samenika.

Jroning acara iki, ana penggurit-penggurit sing dipuncap penggurit plat merah amargs satemene ora seniman ananging PNS, kaya dene Dimas Dedek Witranto, Palupi Bawono, Esti Suryani, lan sanesipun. “Pancen ora kabeh seniman geguritan dianggep ora aktip nulis. Nanging ing wektu-wektu saiki sajake para seniman gegeuritan, sregep nulis mung ne kana pesenan gawe buku sing diterbitake.” Ujare Gigok Anurogo (47), sawijining panitia adicara iku semu geguyonan.

Kajaba penggurit plat merah, karya-karya geguritan utawa cerkak akeh sing nulis saka kalangan petani lan bakul pasar. Kadadeyan kaya ngono kudu disukuri ananging kudu ana usaha kepriye cerkak lan geguritan isa disenengi karo generasi mudha sakiki. Diskusi mau uga mbedhah kepriye generasi mudha isa nulis karya sastra jawa, mligine geguritan lan cerkak. Miturut Trisna Santosa, sanajan karya geguritan utawi cerkak sipate bebas ananging kudu ngandung syariat, ibadah, lan kaidah, tegese sanajan wose bebas, tetep manut paugeran sopan miturut adat lan agama.

Ananging panyarue saka Trisna Santosa iku akeh sing ora sarujuk, amargs nulis iku sawijining faktor sing ngaruhi yaiku lingkungan. Lingkungan iku isa ngaruh karo basa sing digunakake gawe nulis karya sastra. Panyarue liyane uga diandharake karo Gigok Anurogo. Dhewekke ngandarake menawa karya sastra jawa kudu diuri-uri lan dipunslametake karo generasi mudha. Cara sing manjur yaiku aja wedi anggone nulis, aja wedi nalika nulis, aja wedi nulis tulisan sing ala, lan aja lali anggone maca karya sastra.

Ing akhir dhiskusi, dudutane biih karya satra jawa, mligine gegutritan ing kahanan saiki sipae bebas lan luas. Tegese isa diandharake bebarengan karo cabang seni liyane, kados dene seni tari, seni musik lan liyane, tegese owah gingsire jaman ora isa diselaki uga ngaribawani basa jawa saben generasi. Saengga saben generasi, kudu wani  anggone nulis lan tampil maca geguritan. Jalaran ekspresi sing luas wis dibukak. Saiki gumantung saka generasi mudha dhewe. Apa arep ngubur sastra jawa utawa ndadekake sastra jawa tansaya misuwur. Uga isa dadi kembang lampe penikmat sastra, mliginipe jagad tiyang jawa.

Sakdurunge sesi dhiskusi dipungkasi, 15 penggurit lan spontanitas saking seminar melu tampil maca karyane dhewe utawa karyane wong liya, kaya dene Gigok Anurogo, Dedek Witranto, Mbah Pien Wiyatno,Arsono W, Bambang Jodit, Surya Ngumbara, Supri Catrik Ndesa, Budi Bodot Riyanto, Udyn UPW,Dwi Mustanto,Didik Panji, Palupi Bawono,Ulfa Tursina,Trisno Pelok Santoso, Dhimas Suro Adji, Jantit Sandakala, Yustinus Popo, Esti Suryaani, lan Hardjojo.

Kapethik saka : panjebar semangat no.25- 18 Juni 2016